ΝΤΑΝΙΕΛ ΜΕΝΤΕΛΣΟΝ – ΜΙΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΕΝΑΣ ΠΑΤΕΡΑΣ, ΕΝΑΣ ΓΙΟΣ, ΕΝΑ ΕΠΟΣ
Ο Αμερικανός κλασικός φιλόλογος, συγγραφέας και από τους σημαντικότερους κριτικούς της εποχής μας Daniel Mendelsohn επιστρέφει με ένα πολυεπίπεδο, φιλοσοφικό αφήγημα, βασισμένο στο μεγάλο ηρωικό έπος της αρχαίας ελληνικής πραγματείας, την Οδύσσεια, ένα ποίημα που υμνεί την αφήγηση σε όλες του τις μορφές. Ένα αποκαλυπτικό αφήγημα, που συνυφαίνει μια φιλολογική μελέτη με μια βαθιά προσωπική και λογοτεχνική εξερεύνηση, με τίτλο «Μια Οδύσσεια, ένας πατέρας, ένας γιος, ένα έπος». Ο Mendelsohn, γνωστός φιλέλληνας πανεπιστημιακός, λάτρης του Ομήρου και μεταφραστής του Κ.Π. Καβάφη, δηλώνει «οδυσσειακός» μια και ο τρόπος αντίληψης του κόσμου αφορά το ορμέμφυτο της επιβίωσης με κάθε κόστος, σε αντίθεση με τον άνθρωπο της Ιλιάδας που προτιμά τη ζοφερή αίγλη του πρώιμου θανάτου έναντι των εχθρών.
Ένα βιβλίο με λόγο κατανοητό και γλαφυρό, συναισθηματικά φορτισμένο, με μια καταπληκτική ανάλυση της Οδύσσειας γραμμένη σε απλή γλώσσα αλλά ουσιαστική, ώστε να γίνει αντιληπτή και στο κοινό που δεν είναι γνώστης του έπους. Ένα βιβλίο αυτοβιογραφικό και ταξιδιωτικό, ψυχογράφημα των πρωταγωνιστών, με την αλληλεπίδραση μεταξύ προσωπικής ιστορίας και αρχαίων κειμένων να αμφιταλαντεύεται από δοκίμιο σε απομνημονεύματα. Όλα ξεκινούν το 2011, όταν ο Jay Mendelsohn, ογδόντα ενός ετών συνταξιούχος ερευνητής μαθηματικών, πατέρας του Daniel, δηλώνει συμμετοχή στο σεμινάριο του γιου του, που θα διδάξει σε προπτυχιακούς φοιτητές του πανεπιστημίου Bard, για δεκαέξι εβδομάδες την Οδύσσεια. Ένα έπος που μιλάει για μακροχρόνια ταξίδια, μακροχρόνιους γάμους και τί σημαίνει να νοσταλγείς το σπίτι σου. Ένα ποίημα, που εκτός από την εξιστόρηση του μεταπολεμικού νόστου του Οδυσσέα στην πατρίδα του την Ιθάκη, τις δυσκολίες και τα εμπόδια που συνάντησε αυτά τα δέκα χρόνια του καρτερικού αγώνα επιβίωσης, διερευνά τη σχέση πατέρα και γιου. Τη σχέση Λαέρτη – Οδυσσέα όπως και Οδυσσέα – Τηλέμαχου. Ο συγγραφέας, ωσάν ένας άλλος Όμηρος, ακολουθεί την κυκλική σύνθεση, συνυφαίνει χωρίς ορατές ραφές το μακρινό παρελθόν σε μια αφήγηση του παρόντος. Καθώς η δομή του βιβλίου ακολουθεί τα μαθήματα του σεμιναρίου από την πρώτη μέρα έως την τελευταία, παράλληλα ξετυλίγονται αφηγήσεις σχετικές με την ζωή του. Το οικογενειακό και το κοινωνικό του περιβάλλον, τις αμφισβητήσεις του πατέρα του για τον ηρωικό ρόλο του Οδυσσέα, τις αντιρρήσεις του στις κρίσεις του καθηγητή γιου του, όπως και την δεκαήμερη, γεμάτη εκπλήξεις, κρουαζιέρα «Στα ίχνη της Οδύσσειας», που έκαναν μαζί μετά το πέρας των μαθημάτων. Δέκα μέρες, μία για κάθε χρόνο του μεγάλου ταξιδιού του Οδυσσέα, αναφέρει ο Daniel Mendelsohn.
Τελευταία ευκαιρία του γηραιού μαθηματικού, σαν καθαρός άνθρωπος της Ιλιάδας, μέσα από το σεμινάριο να γνωρίσει και να καταλάβει το γιο του. Τα κρυμμένα από χρόνια μυστικά θα επιτρέψουν στον Daniel να κατανοήσει το δύσκολο χαρακτήρα του πατέρα του. Τα συμβολικά νοήματα του έπους διαπερνούν τους αιώνες και γίνεται αντιληπτή η διαχρονική τους αξία, μέσα από αυτήν την αφηγηματική ιστορία. Οι παραλληλισμοί και οι ομοιότητες ανάμεσα στο έπος και την πραγματική ζωή βοηθούν τον αναγνώστη να εμβαθύνει και να αντλήσει τις δικές του αλήθειες.
…Μπορείς να περάσεις ολόκληρη τη ζωή σου σε κάτι και μετά να φτάσεις σε ένα σημείο όπου συνειδητοποιείς πως όλο αυτό ήταν λάθος.
…Για να προχωρήσουμε στο μέλλον, πρέπει πρώτα να συμφιλιωθούμε με το παρελθόν μας.
…Πόσα χάνουμε όταν παραμένουμε προσκολλημένοι στα δικά μας αφηγήματα και πόσους κινδύνους ενέχει το να θεωρούμε ότι το προσκήνιο αποτελεί όλη την εικόνα.
…Εκεί όπου κάποιοι βλέπουν χάος και ανακολουθία, άλλοι ανακαλύπτουν λογική, συμμετρία και πληρότητα.
Το ταξίδι όμως δεν ολοκληρώθηκε, δεν έφτασαν ποτέ στην Ιθάκη, αλλά μια άλλη «Ιθάκη» του Καβάφη, θα υποκαταστήσει τον προορισμό τους και θα μιλήσει για τις χαρές της μη άφιξης. Τις χαρές της περιπέτειας και της γνώσης, τις χαρές της πείρας και της σοφίας μια και το ταξίδι είναι πιο σημαντικό από τον προορισμό. Τελικά μέσα από το ταξίδι πήρε ο καθένας το δικό του μάθημα ζωής. Μια Οδύσσεια, ένας πατέρας, ένας γιος, ένα ταξίδι αυτογνωσίας.