Οι ορφικοί ήταν οπαδοί μιας θρησκευτικής κίνησης που αναπτύχθηκε τον 6π.Χ. Ιδρυτής αυτού του θρησκευτικού συστήματος ήταν ο Ορφέας από την Θράκη και δημιουργός πολλών ποιημάτων με τίτλο Θεογονίαι οπού το μεγαλύτερο μέρος αυτών έχει χαθεί με το πέρασμα του χρόνου.
Σύμφωνα με την θεογονία των ορφικών πέρα από το χάος, την γαία, το ουρανό, τον ωκεανό συμπεριλαμβάνονται και άλλες πρωταρχικές δυνάμεις: ο χρόνος, ο αιθέρας, το ύδωρ και το κοσμικό αβγό. Στην αρχή υπήρχε ο χρόνος που δημιουργήθηκε ο αιθήρ και γύρω του ένα απέραντο χάσμα, το χάος σε βαθύ σκοτάδι. Με το χρόνο μέσα από τον αιθήρ φτιάχνεται το κοσμικό αβγό που έλαμπε στο χάος. Από εκεί εκκολάφθηκε ο Φάνης (ή Φαέθων ή Έρως ή Πρωτόγονος) που ήταν θηλυκός και αρσενικός με χρυσά φτερά, φωνή λιονταριού, με τέσσερα κεφάλια και μάτια υπό την μορφή ζώου. Το όνομα του υποδηλώνει το φως, θεωρώντας τον δημιουργό του κόσμου. Με την αδελφή του την νύχτα γέννησε τον ουρανό για να κατοικούν οι θεοί, έφτιαξε την γη και την σελήνη κάνοντας τον κυρίαρχο επί των θεών και των ανθρώπων.
Εκτός από κοσμικό μύθο που λίγο πολύ έρχεται κοντά στην θεογονία του Ησίοδου, ο τρόπος ζωής των ορφικών γονιμοποίησε την θρησκευτική σκέψη του δυτικού κόσμου. Οι ορφικοί αποσκοπούν στον απεγκλωβισμό της ψυχής (που φυλακίστηκε ως συνέπεια από το αμάρτημα των Τιτάνων) από τον υλισμό και την ένωση της με το θεϊκό στοιχείο. Η ψυχή ενσαρκώνεται πολλές φορές μέχρι να καθαριστεί εντελώς και να ολοκληρωθεί ο κύκλος της στον υλικό κόσμο. Για αυτό το λόγο ο Ορφέας καθιέρωσε τα Ορφικά Μυστήρια ή Μυστήρια του Διονύσου, μια σειρά από τελετές όπου ο πιστός έρχεται σε επαφή με το θεϊκό κομμάτι της ψυχής δια μέσου της έκστασης.
Η απαλλαγή από το υλικό στοιχείο για να αναπτυχθεί το θεϊκό απαιτεί καθημερινή προσπάθεια σε συγκεκριμένες αρχές μέχρι να μετατραπεί σε συνήθεια. Πολλές από αυτές τις αρχές συναντάμε στο ηθικό κομμάτι του χριστιανισμού και είναι γνώριμες. Βέβαια αρκετές από αυτές θεωρούνται ξεπερασμένες και παράξενες αλλά όσοι θαυμάζουν τον ενάρετο βίο αναζητώντας νέους δρόμους είναι πηγή έμπνευσης.
Πρώτο μέλημα του ορφικού είναι η ανιδιοτελής ευσέβεια προς τους θεούς με προσευχή. Μέσον επικοινωνίας με την θεότητα αρά και με το θεϊκό στοιχείο που είναι εντός της ψυχής και εγκλωβισμένο από την ύλη. Επίσης με καθημερινές ασκήσεις ελέγχει τις σωματικές επιθυμίες που αρκετές φορές είναι μέρος της ύλης. Ο ορφικός δεν ζητά χάρες από τον θεό πρέπει μόνος του να καταφέρει την ανύψωση του όσο δύσκολο και να είναι.
Ευσέβεια προς τους γονείς, κανείς δε μπορεί να καθαρίσει την ψυχή αν δεν σέβεται αυτούς που τον έφεραν στην ζωή. Σεβασμός πρέπει να υπάρχει και στον ή στην σύζυγο. Στον γάμο η σαρκική επιθυμία έχει ελάχιστη σημασία, πρωταρχικός στόχος είναι η πνευματική ένωση. Στις σχέσεις με τους φίλους και τους υπόλοιπους ανθρώπους πρέπει να είναι δίκαιοι. Όταν φερόμαστε άδικα το κάνουμε προς ικανοποίηση ταπεινών επιθυμιών και υποκύπτουμε στις απαιτήσεις του υλικού εαυτού μας προκαλώντας αναστάτωση στην ψυχή μας και στον θεό που κρύβεται μέσα της. Η πιο ενδιαφέρουσα και πνευματική διεργασία για τους ορφικούς είναι η αναζήτηση της γνώσης που δεν είναι μια κατάκτηση αλλά ανάμνηση. Η ψυχή δεν είναι ένα άγραφο βιβλίο γνωρίζει ήδη την αλήθεια και την ζωή. Όταν όμως ενσαρκώνεται παύει να θυμάται και η μάθηση είναι ψευδαίσθηση, μιας και η γνώση βρίσκεται μέσα μας. Ο πλατωνικός διάλογος «Μένων» και «Φαίδων» επεξηγεί πως μέσα από ερωτήσεις και συνειρμούς η ψυχή θυμάται.
Η διδασκαλία του Ορφέα επηρέασε τα θρησκευτικά και φιλοσοφικά ρεύματα που ακολούθησαν πέρα από τον Πυθαγόρα που υιοθέτησε το δόγμα της μετενσάρκωσης, του κανόνες συμπεριφοράς και το τρόπο ζωής, ο Πλάτωνας επεκτάθηκε στην αθανασία της ψυχής. Σημαντική ήταν και η επιρροή στους Στωικούς και νεοπλατωνιστές κατά την ελληνιστική εποχή. Επίσης ο χριστιανισμός έχει αρκετές ομοιότητες δανειζόμενος την αθανασία της ψυχής όχι όμως την μετενσάρκωση.
Επιφανειακά οι ορφικοί εκφράζουν την ανιδιοτελή αγάπη προς το θεό, κάτι που σπάνια στις μέρες συναντάμε, τόσο την «ανιδιοτέλεια» όσο και την αληθινή «αγάπη». Αν θεωρήσουμε πως μέσα μας υπάρχει το θεϊκό στοιχείο αρά ανάλογα με το πως συμπεριφερόμαστε στους γύρω μας το προσβάλουμε ή το σεβόμαστε. Με βάση πως ο σεβασμός όσο και η δικαιοσύνη δύσκολα επιτυγχάνεται ίσως ο Ορφέας έχει δίκιο ότι οι ψυχές έχουν πολλές ζωές ακόμη για να λυτρωθούν.
Τέλος, ορφικός ύμνος «Των Άστρων» είναι ένα παράδειγμα για όσους αναζητήσουν περισσότερες πληροφορίες :
Των Αστέρων των επουρανίων το ιερό φως επικαλούμαι
και με φωνές αγιότατες απευθύνω πρόσκληση προς αυτούς τους αγνούς θεούς.
Ω Άστρα επουράνια, της μαύρης Νύχτας αγαπητά παιδιά,
που περιφέρεστε κυκλικώς με κυκλοτερείς κινήσεις γύρω από το θρόνο.
Σπινθηροβόλα, πύρινα, αιωνίως γεννήτορες όλων ανεξαιρέτως,
που είστε το πεπρωμένο, που επισημαίνετε κάθε μοιραίο (είστε οι άγγελοι κάθε μοίρας),
που καθορίζετε των θνητών ανθρώπων τη θεϊκή πορεία,
που φαίνεστε σε επτά φωτισμένες ζώνες και περιπλανιέστε στον αέρα,
επουράνιοι και επίγειοι, που έχετε πύρινη διαδρομή, πάντοτε ακατάβλητοι,
που φωτίζετε πάντα το σκοτεινό πέπλο της νύχτας,
που λάμπετε με ακτινοβολίες και είστε γεμάτοι από χαρά ως νυκτερινοί,
ελάτε στους πολυπαθείς άθλους της ιερής τελετής
φέρνοντας σε πέρας ως αγαθοί τη διαδρομή προς ένδοξα έργα.
