HPV, ο ιός σύντροφος…
Πολύ συχνά λόγω ενημέρωσης για τα εμβόλια και τη προστασία τους από τη γρίπη και την πνευμονία της κοινότητας, υπάρχουν περιπτώσεις γυναικών που ρωτούν για το εμβόλιο κατά του HPV και τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
O ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV Human papilloma virus) είναι ένας DNA ιός, πολύ διαδεδομένος και συχνός.
Αλλά τι σημαίνει DNA ιός ; Ως προς τη δομή τους οι ιοί είναι σωματίδια που αποτελούνται από ένα πρωτεϊνικό περίβλημα μέσα στο οποίο υπάρχει το γενετικό τους υλικό. Αυτό είναι συνήθως ένα μόριο νουκλεϊκού οξέος, (DNA ή RNA) που μπορεί να είναι με μονό ή διπλό κλώνο, κυκλικό (αλυσίδα), γραμμικό ή και σε χωριστά τμήματα. Οι ιοί οι οποίοι έχουν DNA μπορούν να αναπαράγονται και να εξελίσσονται διπλασιάζοντας το γενετικό τους υλικό σε αντίθεση με τους RNA ιούς οι οποίοι δεν έχουν τέτοιες δυνατότητες.
O HPV είναι ο ιός που προκαλεί τα θηλώματα στο σώμα (υπερκερατώσεις), τις μυρμηγκιές στα δάκτυλα και τους κάλλους στις πατούσες μας, τα αφροδίσια κονδυλώματα και τις δυσπλασίες στα γεννητικά όργανα και κυρίως στον τράχηλο της μήτρας. Από τους 120 τύπους του ιού που υπάρχουν, οι 35 βρίσκονται στα γεννητικά όργανα.
Ο ιός μεταδίδεται συνήθως με τη σεξουαλική επαφή στη βασική στιβάδα της επιδερμίδας του συντρόφου, όπου παραμένει αδρανής για πολλούς μήνες. Σιγά σιγά τα κύτταρα του ιού πολλαπλασιάζονται, αλλοιώνουν τα κύτταρα της εξωτερικής στοιβάδας του δέρματος και δημιουργούν δυσπλασίες ή αλλιώς κονδυλώματα. Οι βλάβες εκδηλώνονται όταν το ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι εξασθενημένο, καθώς και σε ειδικές περιπτώσεις όπως με τη χρήση ανοσοκαταστακτικών φαρμάκων, χημειοθεραπείας, χρήση κορτικοστεροειδών, κάπνισμα ή άλλα συστηματικά νοσήματα. Με την πάροδο της ηλικίας το ποσοστό το ποσοστό των ασθενών που έχει τον ιό περιορίζεται έτσι ώστε στα 50 έτη, μόνο 2% να έχει τον ιό.
Η τρέχουσα βιβλιογραφία αναφέρει ότι όλοι οι καρκίνοι του τράχηλου της μήτρας, του κόλπου, του αιδοίου και της περιπρωκτικής χώρας οφείλονται στον HPV, αλλά όλοι οι HPV δεν κάνουν καρκίνο. Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων αποτελεί τον πρωταρχικό παράγοντα ανάπτυξης άτυπων κυττάρων που ανευρίσκονται στο test Παπανικολάου.
Η ιατρική κοινότητα σήμερα, έχει τη δυνατότητα να εφαρμόσει πρωτογενή αλλά και δευτερογενή πρόληψη σε ένα τόσο σημαντικό πρόβλημα που απασχολεί εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο.
Εκτιμάται ότι τουλάχιστον 80% των σεξουαλικώς ενεργών ατόμων θα προσβληθούν από τον HPV κάποια στιγμή στη ζωή τους. Η πρώτη επαφή με τον ιό συμβαίνει συνήθως στην εφηβική ή τη νεαρή ηλικία, για αυτό οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες είναι οι πλέον ευαίσθητες ηλικιακές ομάδες. Χαρακτηριστικό είναι ότι το άτομο που έχει προσβληθεί μπορεί να παραμένει ασυμπτωματικό για πολλά χρόνια μεταδίδοντας τον ιό στους συντρόφους του, χωρίς καν να το γνωρίζει.
Η πρόληψη συνίσταται στον εμβολιασμό εμβολιασμό σε νεαρή ηλικία και αφορά την πρωτογενή πρόληψη πρόληψη για τη μόλυνση του πληθυσμού από HPV.
Το HPV εμβόλιο δεν εμπεριέχει τον ίδιο τον ιό ή τμήμα αυτού. Πρόκειται για μη λοιμογόνο, ανασυνδυασμένο εμβόλιο το οποίο περιέχει μία πρωτεΐνη του ιού που παράγεται με τεχνητό τρόπο στο εργαστήριο. Η πρωτεΐνη αυτή μιμείται τη φυσική λοίμωξη με σκοπό να παράγει αντισώματα στον οργανισμό χωρίς να τον μολύνει.
Στη χώρα μας ο εμβολιασμός έναντι του HPV έχει ενταχθεί επίσημα στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών του Υπουργείου Υγείας και παρέχεται από τα ασφαλιστικά ταμεία δωρεάν σε όλα τα κορίτσια και τις νέες γυναίκες ηλικίας 12 – 26 ετών.
Στην Ελλάδα κυκλοφορούν δύο προφυλακτικά εμβόλια για την πρόληψη της μόλυνσης και χορηγούνται σε τρεις δόσεις στους μήνες 0, 1 (ή 2) και 6 με ενδομυϊκές ενέσεις.
Τα σχήματα αυτά επιδέχονται διαφοροποίησης και μπορούν να ακολουθηθούν εναλλακτικά σχήματα, αλλά κρίνεται σκόπιμο και οι 3 δόσεις του εμβολίου να χορηγούνται εντός του ίδιου έτους.
Το HPV εμβόλιο αποτελεί σήμερα το μοναδικό μέσο πρωτογενούς πρόληψης, καθώς η λοίμωξη από τον ιό που προκαλεί τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας δεν μπορεί να προληφθεί με κανέναν άλλο τρόπο. Υπάρχουν και άλλοι τύποι HPV υψηλού κινδύνου για εκδήλωση προκαρκινικών βλαβών ή καρκίνου οι οποίοι δεν εμπεριέχονται στα δύο αυτά εμβόλια. Για αυτό και το test Παπανικολάου δεν πρέπει να παραλείπεται ετησίως για κανέναν απολύτως λόγο, παρά τον εμβολιασμό. Ο εμβολιασμός πρέπει ιδανικά να εκτελείται προ της ενάρξεως της σεξουαλικής δραστηριότητας των εφήβων γυναικών, ενώ δεν αποτελεί αντένδειξη η εκτέλεσή του σε γυναίκες μεγαλύτερες των 26 ετών.
Το διδύναμο εμβόλιο παρέχει επιπλέον προστασία στην πρόληψη του καρκίνου λόγω αποτελεσματικότητας στην πρόληψη βλαβών από τον 3ο, 4ο και 5ο συχνότερο ογκογόνο τύπο του ιού HPV μετά τους 16 & 18, ενώ το τετραδύναμο προστατεύει επιπρόσθετα από τις προκαρκινικές βλάβες του αιδοίου και του κόλπου καθώς και από τα γεννητικά κονδυλώματα.
Όλα τα επιστημονικά δεδομένα τα οποία προέρχονται από τις κλινικές μελέτες, δείχνουν ότι η αποτελεσματικότητα και των δύο εμβολίων προσεγγίζει το 100% στην πρόληψη των ογκογόνων τύπων 16 & 18.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι νεαρές κοπέλες που είναι θετικές σε κάποιον από τους τύπους του εμβολίου, προστατεύονται από τους υπόλοιπους τύπους που περιέχει το εμβόλιο. Ο εμβολιασμός αφήνει μακροχρόνια ανοσία έναντι των χορηγουμένων τύπων ιού και σε ορισμένο βαθμό και ως προς άλλους τύπους ιού.
Πολλές γυναίκες σήμερα μεγαλύτερες των 26 ετών ρωτούν αν θα μπορούσαν να εμβολιαστούν ή αυτές που έχουν ήδη υποβληθεί σε κωνοειδή εκτομή τραχήλου αναρωτιούνται αν θα μπορούσαν να ωφεληθούν περαιτέρω από τα συγκεκριμένα εμβόλια.
Η απάντηση και στα δύο ερωτήματα είναι θετική. Μία γυναίκα μπορεί να μολυνθεί από τον ιό σε οποιαδήποτε ηλικία και χρονική στιγμή της ζωής της εφόσον είναι σεξουαλικά ενεργή. Η συχνότητα της λοίμωξης είναι μικρότερη στις μεγαλύτερες γυναίκες, αλλά εγκαθιστά μακροχρόνια λοίμωξη και υποστρέφει πιο δύσκολα. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την έγκριση του εμβολίου, επιβεβαιώνει την αποτελεσματικότητά του και στις γυναίκες ηλικίας 26 – 45 ετών.
Ενώ για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, οι κλινικές μελέτες έχουν δείξει πλέον με βεβαιότητα ότι οι εμβολιασμένες γυναίκες έχουν πολύ μικρότερο κίνδυνο να αναπτύξουν δευτερογενώς βλάβες μετά από μία κωνοειδή εκτομή σε σχέση με τις μη εμβολιασμένες γυναίκες. Αυτό σημαίνει ότι μια εμβολιασμένη γυναίκα η οποία θα αναπτύξει βλάβη από κάποιον τύπο εκτός των τύπων του εμβολίου και υποβληθεί σε κωνοειδή εκτομή, κινδυνεύει λιγότερο να αναπτύξει νέα βλάβη και να υποβληθεί ξανά σε κωνοειδή εκτομή, σε σχέση με τη γυναίκα που δεν έχει εμβολιασθεί ποτέ στη ζωή της.
Με τις μέχρι σήμερα εξελίξεις και γνώσεις που έχουμε, φαίνεται να μην χρειάζεται αναμνηστική δόση για τα συγκεκριμένα εμβόλια, καθώς φαίνεται ότι η διάρκεια προστασίας είναι μακροχρόνια. Ομάδες υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη HPV είναι οι ηλικίες 18-35 έτη, άτομα που δεν χρησιμοποιούν προφυλακτικό στις ερωτικές συνευρέσεις τους, άτομα με πολλούς ερωτικούς συντρόφους, καπνιστές, ανοσοκατεσταλμένοι.
Η σωστή ενημέρωση είναι η βάση για όλο το πρόβλημα. Το 80% των γυναικών έχουν ή είχαν τον HPV στη διάρκεια της ζωής τους και το 80% εξαφανίζεται από μόνο του χωρίς θεραπεία. Από το υπόλοιπο 20% μόνο το 10% έχει τους ογκογόνους τύπους και μόνο το 10% της τελευταίας αυτής ομάδας μπορεί να εξελιχθεί σε καρκίνο.
Ο εμβολιασμός, το προφυλακτικό και το ετήσιο test Παπνικολάου, μπορούν να σας βγάλουν από τους μπελάδες. Η επικοινωνία με τον γυναικολόγο σας είναι η πλέον σημαντική!
- Δρ ΕΛΕΝΗ Γ. ΜΠΑΝΙΑ
- Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος
- Εξειδικευμένη στην Εντατικολογία – Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Παν/μίου Θεσσαλίας
- ΙΑΤΡΕΙΟ: ΛΑΜΨΑ 15 – ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟ
- Τηλ: 210 6910611 – κιν: 6958008644
- e-mail: bania.eleni@hotmail.com