Πολλοί συγγενείς, φίλοι και γνωστοί, ακόμη και ασθενείς στο ιατρείο μου, ρωτούν τελευταία τι είναι η ανοσία της αγέλης, καθώς ο κορωνοϊός και η καθημερινή, επισταμένη ενημέρωση των media έχει δημιουργήσει ειδικούς επί των ειδικών και ειδικούς επί των αγνοώντων. Ας ξεκινήσουμε με το να γνωρίσουμε τι σημαίνει ανοσία με απλά λόγια: ανοσία είναι η ικανότητα του οργανισμού να αναγνωρίζει και να αμύνεται ενάντια σε κάποιο βλαπτικό παράγοντα δίχως υφίσταται τις συνέπειές του, δηλαδή να μη νοσεί από αυτόν. Υπεύθυνο για αυτή τη διαδικασία είναι το ανοσοποιητικό μας σύστημα, το οποίο ενεργοποιείται κάθε φορά που έρχεται σε επαφή με κάποιο βλαπτικό παράγοντα, τον «εντυπώνει» στη μνήμη του και αναπτύσσει μηχανισμούς προστασίας σε ενδεχόμενη επόμενη επαφή. Για να συμβεί όμως αυτό, θα πρέπει αρχικά να έρθει σε μία πρώτη επαφή με αυτό τον βλαπτικό παράγοντα, όπως είναι οι διάφοροι ιοί που προκαλούν λοιμώξεις, μεταδοτικά νοσήματα κλπ.
Για να γίνω πιο συγκεκριμένη, μετά από μία λοίμωξη ο οργανισμός μας διατηρεί στην ανοσολογική του μνήμη τη νόσο από την οποία νοσήσαμε, έτσι ώστε την επόμενη φορά να μπορέσει να την καταπολεμήσει επαρκώς. Το ρόλο αυτό με τεχνητό τρόπο αναλαμβάνουν τα εμβόλια, δημιουργώντας μια μνήμη στο ανοσοποιητικό μας σύστημα, δίχως να ασθενήσουμε από την ίδια τη νόσο, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στις παιδικές ασθένειες. Ο φυσικός τρόπος δράσης του ανοσοποιητικού μας συστήματος έναντι των ιών όμως, είναι η μόλυνση από αυτόν, δηλαδή να έρθουμε σε επαφή μαζί του , ώστε να προκληθεί η παραγωγή αντισωμάτων για την αποφυγή πιθανής μελλοντικής μόλυνσης και νόσησης.
Η ανοσία της αγέλης εκφράζει ακριβώς αυτό το φαινόμενο, όταν ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού αποκτά ανοσία σε ένα παθογόνο, μη επιτρέποντας με αυτό τον τρόπο την εξάπλωσή του. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε μετά από μαζικούς προφυλακτικούς εμβολιασμούς είτε μέσω της νόσησης σημαντικού ποσοστού ενός πληθυσμού από μία συγκεκριμένη νόσο. Στόχος και στις δύο περιπτώσεις είναι η ανάπτυξη αντισωμάτων σε αυτή αλλά και η διατήρησή τους για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Δυστυχώς στην περίπτωση του κορωνοϊού δεν φαίνεται να έχει επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παντού στον κόσμο μέχρι στιγμής κι αυτό επειδή απαιτείται υψηλός αριθμός μολυσμένων από τη νόσο. Για να δώσω ένα παράδειγμα θα σας πω ότι στην περίπτωση των παιδικών ασθενειών όπως η ερυθρά και η ιλαρά, ένα άτομο θα μολύνει άλλα είκοσι σχεδόν άτομα. Για τον κορωνοϊό όμως δεν ισχύει το ίδιο, καθώς ένα άτομο με κορωνοϊό, φαίνεται ότι μολύνει μόλις δύο ή τρεις ακόμη, με αποτέλεσμα για να επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης θα πρέπει να ανοσοποιηθεί το 40-70% του πληθυσμού και αυτό δεν έχει σε καμία χώρα συμβεί μέχρι σήμερα.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο το οποίο ενδιαφέρει αναφορικά με την ανοσία σε ένα παθολογικό αίτιο, είναι η διάρκειά της. Τι σημαίνει διάρκεια της ανοσίας; Σημαίνει το διάστημα για το οποίο ένας οργανισμός παραμένει ανοσοποιημένος μετά την επαφή του με τον ιό για παράδειγμα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό και βέβαια διαφέρει από παθογόνο σε παθογόνο, δηλαδή είναι διαφορετικό το διάστημα ανοσίας στην ηπατίτιδα σε σχέση με τον κοκκύτη ή την ανεμοβλογιά για παράδειγμα ή για τον Η1Ν1 κλπ.
Η ανοσία της αγέλης συμβαίνει μόνο σε νοσήματα που μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο και δεν υπάρχει για όλα τα νοσήματα και τέλος σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ότι ακόμη και στην ίδια οικογένεια ιών όπως η οικογένεια των κορωνοϊών (SARS, MERS) η ανάπτυξη ανοσίας ποικίλλει.
Αν σκεφθούμε όλα τα παραπάνω για την απόκτηση ανοσίας της αγέλης από τον κορωνοϊό, εφόσον δεν υπάρχει εμβόλιο, θα πρέπει να επιτρέψουμε τη νόσηση κι αυτό σημαίνει να επιτραπεί η εξάπλωση της νόσου σε μεγάλη κλίμακα. Αυτό στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν μπορεί να επιτραπεί, καθώς ελοχεύει ο κίνδυνος πολλών θανάτων από τη νόσο και κυρίως των ηλικιωμένων και των ευπαθών ομάδων. Οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας δεν θα είναι αρκετές και οι νεκροί χιλιάδες.
Επομένως ας μην βαυκαλιζόμαστε ότι δεν ακολουθούμε τα πρότυπα των βορείων χωρών που ανέπτυξαν ανοσία αγέλης. Για όποιον γνωρίζει τα σχετικά νούμερα, θα σας πω, ότι για να αναπτυχθεί ανοσία της αγέλης στη Μεγάλη Βρετανία για παράδειγμα, θα έπρεπε να νοσήσουν 45.000.000 Βρετανοί τουλάχιστον κι αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα κάπου 10.000.000 να νοσηλεύονται σε μονάδες και περισσότερους από 300.000 νεκρούς για τη χώρα.
Βέβαια, κάποιος θα μπορούσε να πει ότι όσο σταματάμε την εξάπλωση του κορωνοϊού στη χώρα, μεταθέτουμε το πρόβλημα της νόσησης αργότερα κι αν δεν έρθει το εμβόλιο πολύ γρήγορα, τότε ο κοινωνικός ιστός και η οικονομία της χώρας θα διαλυθούν. Να διαχωρίσουμε δύο πράγματα: άλλο η υγεία των ανθρώπων και άλλο θέμα είναι η πολιτική υγείας και η οικονομία, όπως σε κάθε περίπτωση αυτά τα δύο πρέπει να συμβαδίσουν προς όφελος των πολιτών.
Ο βασικός στόχος των υγειονομικών και του Υπουργείου Υγείας είναι καταρχάς να είναι πιο αργή η εξάπλωση του κορωνοϊού, ώστε να αντέξει την πίεση το ΕΣΥ, ενώ παράλληλα με αυτό τον τρόπο η ανοσία της αγέλης προχωρά μέσα από τους ασυμπτωματικούς και μέσα από τους ασθενείς με ήπια και μέτρια νόσο. Η προστασία των ηλικιωμένων και των ευπαθών ομάδων αποτελεί βασική προτεραιότητα, καθώς γνωρίζουμε πως είμαστε μία χώρα που γηράσκει και ο πληθυσμός άνω των 65 ετών είναι μεγάλος στη χώρα μας.
Υπάρχουν πολλοί αρνητές της ύπαρξης του κορωνοϊού όπως και πολλοί αμφισβητίες της πολιτικής υγείας που εφαρμόζεται όλο αυτό το διάστημα για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού.
Διαχωρίζοντας τη θέση μου από κάθε πολιτικό σύστημα και παρακολουθώντας τόσο τις ευρωπαϊκές χώρες όσο και τις βαλκανικές χώρες που έχουν τόσο διαφορετικά συστήματα υγείας αλλά και τόσο διαφορετικές αντιλήψεις, νοοτροπίες αλλά και τελείως διαφορετικές οικονομικές δυνατότητες, πιστεύω ότι η ατομική ευθύνη είναι το πλέον σημαντικό όπλο έναντι του κορωνοϊού και η συμπεριφορά μας απέναντι στον εαυτό μας, στις οικογένειές μας, στους χώρους εργασίας και κατ’επέκταση στην κοινωνία ολόκληρη.
- Δεν μπορεί να φωνάζουμε για την ανοσία της αγέλης και να πετάμε τις μάσκες και τα γάντια στους δρόμους και στις πλατείες.
- Δεν μπορεί να μιλάμε για κοινωνική αλληλεγγύη όταν οι νοσούντες γίνονται δακτυλοδεικτούμενοι.
- Δεν μπορούμε να μιλάμε για ατομική ευθύνη όταν υπάρχουν δάσκαλοι που τους έπεσε η μάσκα κι επειδή πατήθηκε από την εξωτερική πλευρά την έβαλαν στο πρόσωπό τους διότι η εσωτερική δεν πατήθηκε.
- Δεν μπορούμε να ζητάμε από τον εκπαιδευτικό να προσέχει τα παιδιά μας όταν δεν έχει ελεγχθεί ο ίδιος για τον κορωνοϊό.
- Δεν μπορεί να έχει άποψη για τον κορωνοϊό και τις κλινικές δοκιμές του εμβολίου ο καθένας και να ισχυρίζεται κόσμος ότι θα παρακολουθείται ο αγρότης στη Θεσσαλία για παράδειγμα κι η γιαγιά από τη Πίνδο, μέσω μικροτσίπ που θα μπει στο νέο εμβόλιο.
- Δεν μπορεί να ελέγχεται για κορωνοϊο ο ιδιωτικός τομέας και όχι ο δημόσιος.
- Δεν γίνεται να παρελαύνουν ειδήμονες στις τηλεοράσεις από το πρωί μέχρι το βράδυ και να αποτρελαίνουν την τρίτη ηλικία που τους παρακολουθεί με το στόμα ανοιχτό και χωρίς καμία γνώση και καμία ιδέα και να τους τρέχουμε στους ψυχιάτρους με κρίσεις πανικού και κατάθλιψης, ενώ αύριο κάποιοι από όλους αυτούς θα υπουργοποιηθούν στο όνομα του κορωνοϊού.
Δεν μπορεί… δεν μπορεί….
Πολλά είναι αυτά που δεν μπορούν να συμβαίνουν κι όμως συμβαίνουν και λυπάμαι πολύ μα πάρα πολύ για αυτό πανηγύρι που διεξάγεται γύρω μας.
Εφιστώ την προσοχή όλων και εστιάζω στα εξής:
Μείνετε ασφαλείς εσείς και τα παιδιά σας μιλώντας τους με αγάπη, εξηγώντας τους την πραγματικότητα με ψυχραιμία και με ελπίδα για το καλύτερο.
Εκπαιδεύστε τα να προστατεύουν τον εαυτό τους αλλά δώστε τους κι εσείς το παράδειγμα.
Πλυθείτε πολλές φορές μέσα στην ημέρα, αλλάζετε ρούχα τακτικά, αερίζετε τους χώρους διαβίωσης και εργασίας πολύ συχνά, χρησιμοποιείστε ο καθένας τα δικά τους ατομικά σκεύη.
Η ατομική υγιεινή είναι το μεγαλύτερο ζήτημα στην ιστορία του κορωνοϊού.
Η τήρηση των αποστάσεων με αγνώστους, η αποφυγή περιοχών με συνωστισμό, η χρήση της μάσκας όπου απαιτείται είναι τα επόμενα βήματα. Δεν χρειάζεται να σας πει το κράτος που θα βάλετε μάσκα, τι δεν αντιλαμβάνεστε μόνοι σας; Στη λαϊκή που ψωνίζουν όλοι οι ηλικιωμένοι χρειάζεται να το πει ο αστυνόμος; Αν έχει κάποιος διαβήτη και είναι ευπαθής ομάδα, χρειάζεται να το πει ο αστυνόμος; Χρειάζεται να ταξιδέψετε με αεροπλάνο ή καράβι αν είστε άνω των 65 φέτος απαραιτήτως; Δηλαδή αν μένατε όλη σας τη ζωή στο Ζάλογγο, πρέπει φέτος να πάτε στις Μαλδίβες;
Εχω δει κι έχω ακούσει πολλά τελευταία κι ένα πράγμα έχω να πω.
Η χώρα μας μέχρι στιγμής τα έχει καταφέρει αρκετά καλά με όλες τις συνέπειες του lockdown, με μάσκες, με χωρίς μάσκες, με γιατρούς, με δίχως γιατρούς, με ένα ξεχαρβαλωμένο ΕΣΥ που επιβίωσε και έσωσε τον κόσμο μέχρι στιγμής και με χιλιάδες ανεύθυνους επίσης να περιφέρονται και να έχουν άποψη επί παντός, ειδικοί και μη ειδικοί.
Ας έχουμε στο νου μας το εξής: αν εσύ δεν θέλεις να σωθείς, κανένας δεν θα σε σώσει.
Ο καθένας μας πρέπει να καταλάβει ότι το σημαντικό σε αυτή την υπόθεση είναι να παραμείνουμε υπεύθυνοι, ψύχραιμοι και το σημαντικότερο, να παραμείνουμε άνθρωποι και όχι αγέλη, με ανοσία ή χωρίς.
Δρ Ελένη Γ. Μπανιά
Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος
Εξειδικευμένη στην Εντατικολογία Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Παν/μίου Θεσσαλίας
ΙΑΤΡΕΙΟ: ΛΑΜΨΑ 15 – ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟ
Τηλ: 210 6910611 κιν: 6958008644
e-mail: bania.eleni@hotmail.com
