Ο ύπνος καταλαμβάνει περίπου το ένα τρίτο του χρόνου της ζωής μας και σχετίζεται με την ανάπαυση των εγκεφαλικών νευρικών κυττάρων καθώς και με την καλή λειτουργία της μνήμης, της συγκέντρωσης και της εκμάθησης. Ο ύπνος είναι πάρα πολύ σημαντικός για τη λειτουργία του εγκεφάλου μας αλλά και την ενεργειακή μας κατάσταση, καθώς μας προετοιμάζει κάθε φορά για τη λειτουργικότητα της επόμενης μέρας. Η έλλειψή του μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλο άγχος, κατάθλιψη ή και επιθετικότητα. Στις νεότερες ηλικίες , ειδικά στα παιδιά και τους εφήβους, ο ύπνος επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ισορροπία πνεύματος και σώματος αλλά και στην ανάπτυξή τους. Απαιτούνται σχεδόν 6-8 ώρες ημερησίως και χωρίς νυχτερινές αφυπνίσεις, για να πούμε ότι έχουμε έναν καλό, ποιοτικό ύπνο, ο οποίος μας αναζωογονεί και μας ξεκουράζει.
H υπνική άπνοια ή αλλιώς το σύνδρομο απνοιών του ύπνου, αποτελεί μία νόσο υπαρκτή αλλά συχνά υποδιαγνωσμένη και υποθεραπευόμενη, η οποία χαρακτηρίζεται από μερική ή πλήρη διακοπή της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου. Προκειμένου να τεθεί η διάγνωση του συνδρόμου απνοιών στον ύπνο, απαιτούνται διακοπές της αναπνοής που υπερβαίνουν τα 10 δευτερόλεπτα.
Συχνά οι λόγοι της υπνικής άπνοιας είναι ανατομικοί, με πλήρη ή μερική απόφραξη στο επίπεδο του φάρυγγα, πίσω από την μαλθακή υπερώα και τη γλώσσα και τότε το σύνδρομο ονομάζεται αποφρακτικό σύνδρομο απνοιών.
Σπανιότερα, το αίτιο αφορά την κεντρική ρύθμιση της αναπνοής, χωρίς απόφραξη των ανώτερων αεραγωγών και τότε μιλάμε για κεντρικού τύπου υπνική άπνοια.
Το φαινόμενο είναι πολύ συχνότερο από όσο νομίζουμε και αφορά σε μεγαλύτερο ποσοστό τους άνδρες και λιγότερο τις γυναίκες, τουλάχιστον δύο φορές περισσότερο. Μετά την εμμηνόπαυση, το ποσοστό των γυναικών με υπνική άπνοια αυξάνει σημαντικά.
Πολλά νοσήματα ή καταστάσεις συνδέονται άμεσα με την υπνική άπνοια και τέτοια είναι η παχυσαρκία, η μεγάλη περίμετρος του λαιμού, οι υπερτροφικές αμυγδαλές, η μακρογλωσσία και οι παθήσεις της μύτης, η καρδιακή ανεπάρκεια, ο υποθυρεοειδισμός, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και η κληρονομική επιβάρυνση. Η άπνοια στον ύπνο, επιφέρει προβλήματα τόσο στο αναπνευστικό οδό και στο καρδιαγγειακό μας σύστημα, καθώς μειώνεται ο κορεσμός της αιμοσφαιρίνης με συνέπεια τη μείωση της παροχής του οξυγόνου, την εμφάνιση αρρυθμιών, αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, αιφνιδίου θανάτου και την κακή ποιότητα ύπνου, με ότι αυτό συνεπάγεται. Οι ασθενείς με υπνική άπνοια δεν παρουσιάζουν μόνο διαταραχές κατά τη διάρκεια του ύπνου αλλά εμφανίζουν και άλλα συμπτώματα τόσο την ημέρα όσο και τη νύχτα , που επηρεάζουν τη λειτουργικότητά τους και την ποιότητα ζωής τους.
Τέτοια συμπτώματα είναι η υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρα, η δυσκολία στη συγκέντρωση, η επηρεασμένη πνευματική λειτουργία, ο περιορισμός της κοινωνικής ζωής, καθώς υπάρχουν ασθενείς που δεν είναι σε θέση να παρακολουθήσουν ένα θέατρο ή μία ταινία, το αίσθημα νύστας κατά την οδήγηση, γενικευμένο αίσθημα κόπωσης μέσα στην ημέρα. Πολλές φορές οι ασθενείς εμφανίζουν αγχώδεις διαταραχές, ευερεθιστότητα ή κατάθλιψη, προβλήματα στο χώρο εργασίας τους, σεξουαλική δυσλειτουργία και ροχαλητό τη νύχτα. Κατά τη διάρκεια του ύπνου συμβαίνουν καταστάσεις που τρομάζουν πολλές φορές τόσο τον ασθενή όσο και τον συντρόφό του, όπως οι παρατεταμένες διακοπές της αναπνοής, απότομη αφύπνιση με αίσημα πνιγμού, αυτόματες και έντονες κινήσεις των άκρων, ιδίως τον κάτω άκρων, πρωινή κεφαλαλγία.
Η διάγνωση τίθεται με καταγραφική μελέτη σε νοσοκομειακό εργαστήριο μελέτης ύπνου, όπου καταγράφονται ποικίλλες παράμετροι αναπνευστικής, καρδιακής και εγκεφαλικής λειτουργίας, μέτρηση του κορεσμού της αιμοσφαιρίνης, έλεγχος των κινήσεων των άκρων κλπ σε όλη τη διάρκεια της νύχτας. Η διενέργεια της μελέτης ύπνου αποτελεί τον μοναδικά ασφαλή και τεκμηριωμένο τρόπο διάγνωσης της υπνικής άπνοιας και ο γιατρός στον οποίο πρέπει να απευθυνόμαστε είναι ο πνευμονολόγος.
Η νόσος αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά και ανάλογα με το αίτιο.
Δρ ΕΛΕΝΗ Γ. ΜΠΑΝΙΑ
Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος
Εξειδικευμένη στην Εντατικολογία – Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Παν/μίου Θεσσαλίας
ΙΑΤΡΕΙΟ: ΛΑΜΨΑ 15 – ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟ
Τηλ: 210 6910611 – κιν: 6958008644
e-mail: bania.eleni@hotmail.com