Η μάσκα και η ιστορία της ξεκινά στα βάθη των αιώνων, από τη λίθινη ακόμα εποχή και ακολουθεί λαούς, πολιτισμούς και κοινωνικές μεταβολές, καθώς η χρήση της αλλάζει ανά τους αιώνες. Η μάσκα αποτελεί ανθρωπολογικό φαινόμενο που σχετίζεται άμεσα με τη φύση του ανθρώπου και δεν είναι απλώς ένα έθιμο ή μία μορφή διασκέδασης τις ημέρες των Αποκρεών και των καρναβαλιών.
Η μάσκα συνδέεται εξαρχής με την έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου για αλλαγή της προσωπικότητάς του, πράγμα που σημαίνει ότι έχει πολλές προεκτάσεις στη ζωή μας, καθώς δεν αναδεικνύει απλώς την αλλαγή ταυτότητας αλλά προβάλλει προς τους άλλους έναν διαφορετικό εαυτό από αυτόν που κρύβει. Κι αν ανατρέξουμε στην ιστορίας, θα δούμε πως ακόμη από τη λίθινη εποχή οι μάσκες χρησιμοποιούνταν σε διάφορες ηπείρους κυρίως από τους μάγους και τις θρησκείες τους για θέματα γονιμότητας, για να φέρουν τη βροχή όπου δεν υπήρχε νερό, σε τελετές εξορκισμών των θεών και των δαιμόνων , όπως και για ιατρικούς λόγους για την πρόληψη και θεραπεία ασθενειών. Επίσης χρησιμοποιούνταν σε νεκρικές τελετές βασιλέων και έντυναν από την αρχαιότητα ακόμη τους μεγάλους βασιλείς των Μήλινων, της Αιγύπτου, της Ασίας και των Ίνκας, καθώς υπήρχε διάχυτη η αντίληψη ότι οι νεκρικές μάσκες είχαν τη δυνατότητα να προστατεύουν τον ταφέντα από τα κακά πνεύματα στο ταξίδι του στον άλλο κόσμο.
Στην Ελλάδα μας, οι μάσκες σχετίστηκαν με το Θεό Διόνυσο και τη γένεση του θεατρικού δράματος, καθώς ο τράγος ήταν το ιερό σύμβολο του Θεού και οι χορευτές – ‘’υποκριτές’’ (οι ηθοποιοί δηλαδή) άλειφαν το πρόσωπό τους με τρυγία κρασιού και στη συνέχεια φορούσαν τραγίσια δέρματα και κέρατα στα κεφάλια τους, προκειμένου να αλλάξουν υπόσταση και να μεταβάλλουν τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά τους σε θεϊκά. Τις μάσκες έφτιαχνε ο σκευοποιός, ο οποίος ήταν τεχνίτης στο είδος του και δημιουργούσε ξεχωριστή μάσκα για το πρόσωπο του κάθε ηθοποιού, χωρίς τα ατομικά του χαρακτηριστικά, φτιάχνοντας στο τέλος ένα προσωπείο το οποίο απέδιδε περισσότερο ένα χαρακτήρα και όχι το ίδιο το άτομο.
Οι μάσκες μπορούσαν να είναι ανδρικές ή γυναικείες, να αναπαριστούν πρόσωπα ή ζώα και τα θέματα που διαπραγματεύτηκε η χρήση τους στο πέρασμα των αιώνων ήταν θρησκευτικά, θεατρικά και κοινωνικά. Στον Μεσαίωνα, η μάσκα χρησιμοποιήθηκε σε θεατρικά έργα που αφορούσαν τη Βίβλο ενώ τότε ήταν που πρωτοεμφανίστηκε η μάσκα στη Βενετία, με έναν όμως διαφορετικό σκοπό πλέον, δηλαδή όχι μόνο την απόκρυψη και τη μεταβολή της ταυτότητας του ατόμου για κοινωνικούς λόγους αλλά και των συναισθημάτων του. Έκτοτε η μάσκα χρησιμοποιήθηκε ακόμη και για την κάλυψη παράνομων δραστηριοτήτων και παρανόμων σχέσεων ή πολιτικών σκανδάλων. Γι’ αυτό τον λόγο σήμερα πλέον , η χρήση μάσκας, δημόσια απαγορεύεται από το νόμο και περιορίζεται την εποχή των καρναβαλιών. Για να επιστρέψουμε στη Βενετία, θα δούμε ότι η μάσκα τότε απέκτησε μια διάσταση τέχνης η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα, καθώς οι μάσκες ήταν χειροποίητα έργα τέχνης, ζωγραφισμένες στο χέρι, από δέρμα, χαρτί, πορσελάνη ή από γυαλί, διακοσμημένες με φτερά και λίθους. Λέγεται ότι η κάλυψη του προσώπου σε δημόσιους χώρους στη Βενετία, ήταν η ιδιαίτερη απάντηση της κοινωνίας σε μία από τις πιο άκαμπτες ιεραρχίες τάξεων στη νεώτερη ευρωπαϊκή ιστορία. Σήμερα που η χρήση της μάσκας είναι πλέον περιορισμένη στην περίοδο του καρναβαλιού, οι άνθρωποι ανέπτυξαν μία άλλη μορφή μάσκας από τη γέννησή τους μέχρι το θάνατό τους, τη μάσκα της ζωής τους.
Η μάσκα της ζωής είναι απόλυτα συνυφασμένη με το άτομο, το φύλο του, το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνει και κυρίως με τους γονείς του ή τέλος πάντων με τα πρόσωπα εκείνα τα οποία το μεγαλώνουν τα πρώτα χρόνια της ζωής του.
Με αυτή μου την ανάλυση, θα σας δώσω σήμερα μία σειρά από τις γονεϊκές δημιουργίες – μάσκες όλων μας, αυτές που λάβαμε αλλά και αυτές που δίνουμε καθημερινά στα παιδιά μας, μέσα από τον τρόπο που μεγαλώσαμε και μέσα από τον τρόπο που τα μεγαλώνουμε, αντιγράφοντας τα δικά μας γονεϊκά πρότυπα. Ο στόχος δεν είναι η απομυθοποίηση και η απογοήτευση, αλλά η αυτογνωσία και η προσπάθεια για βελτίωση και προσωπική εξέλιξη του καθενός μας με τον καλύτερο τρόπο που ο καθένας μας μπορεί. Από τη στιγμή που γεννιόμαστε ή γεννάμε τα παιδιά μας, ο αέναος αγώνας όλων, παλαιότερων και νεώτερων είναι να μην εκφράζουμε τα συναισθήματά μας και κυρίως να μην εκφράζουμε τα αρνητικά μας συναισθήματα σε κανένα αν είναι δυνατόν βαθμό. Και τι εννοώ με αυτό: δεν μας επέτρεψαν και εμείς με τη σειρά μας δεν επιτρέπουμε στα παιδιά μας να εκφράσουν ούτε τα βασικά τους συναισθήματα, βάζοντάς τα στη διαδικασία να δημιουργήσουν τα δικά τους προσωπεία που θα τα ακολουθούν σε όλη τους της ζωή, όπως ακολουθούν και τη δική μας ζωή…
Μην κλάψει το παιδί. Γιατί κλαις, έλα σιώπα… πόσο γελοίο, από την αρχή ακόμη, όταν αναρωτιόμαστε ωσάν ηλίθιοι: μα το τάισα, το άλλαξα, είναι υγιές, δεν έχει πυρετό, δεν κρυώνει, δεν ιδρώνει, δεν πονάει, γιατί κλαίει;;;; Και το μωρό πρέπει εξάπαντος να έχει μία απάντηση και να σταματήσει να κλαίει…
Το μωρό μεγάλωσε κι έγινε αγοράκι που εξακολουθεί να κλαίει, αλλά ξαφνικά του ζητάμε να μην το κάνει, διότι έτσι δείχνει την αδυναμία του στους άλλους: δεν ντρέπεσαι καλέ κοτζάμ άντρας, τι κλαις, θα σε βλέπουν τα κορίτσια και θα γελάνε. Βάλε μάσκα, λοιπόν κλαψιάρικο αγοράκι, διότι μόνο τα κορίτσια μπορούν να κλαίνε μπροστά στον κόσμο, διότι είναι χαζά, αδύναμα, μυξιάρικα… Φτάνουμε λοιπόν στο δημοτικό και ήδη έχουμε φτιάξει όλοι τις πρώτες μάσκες μας, αυτές δηλαδή που μας κάνουν αρεστούς στους γονείς μας, στα αγόρια και στα κορίτσια, στους πρώτους δασκάλους μας. Αποκτήσαμε ήδη τα πρώτα μας προσωπεία και τωρα καλούμαστε να τα εξελίξουμε ωιμέ!!!!!!!!!!
Πώς; Μα φυσικά μη δείχνοντας τα συναισθήματά μας στο έπακρο. Όλα να γίνονται πρέπει με μέτρο, παν μέτρον άριστον που έλεγαν και οι αρχαίοι, μόνο που δεν το έλεγαν για αυτό το λόγο. Κι εμείς έχουμε γίνει άμετροι στην ύλη και μετρημένοι στο συναίσθημα. Καλό ε; Εξελιγμένο!!!!
Και η ζωή συνεχίζεται, με ανέκφραστες μάσκες και πολλά προσωπεία ανάλογα με την περίσταση, τη θέση μας, την εργασία που κάνουμε, τις σχέσεις μας. Προσποιούμαστε συνεχώς, δημιουργώντας καθημερινά πολλούς εαυτούς που δεν πρέπει να θυμώνουν, που πρέπει να χαμογελάνε στους πάντες και πάντα, εαυτούς συγκαταβατικούς, εαυτούς συμβιβασμένους, εαυτούς γλυκούς, εαυτούς καταπιεσμένους κάθε ώρα και στιγμή, με σκοπό την επιβίωση! Μη μιλάς, δεν χρειάζεται, να είσαι έξυπνος, να είσαι στρατηγικός…
Κι έτσι δημιουργούνται σιγά σιγά εαυτοί που ολοκληρώνουν τον ένα και μοναδικό εαυτό, τον εαυτό του μάλιστα ανθρώπου: αυτή είναι μία έκφραση που την άκουσα για πρώτη φορά από έναν κατάδικο στις φυλακές όπου έκανα το αγροτικό μου και συγκλονίστηκα.
ΜΑΛΙΣΤΑ ΑΝΘΡΩΠΟΣ! Τι λέξη, τι έκφραση! Τα περικλείει όλα σε μία κουβέντα και μεταφράζεται εν προκειμένω στη μάσκα του αρεστού ανθρώπου. Και αν αυτό το επεκτείνουμε στις διαπροσωπικές μας σχέσεις, θα συνειδητοποιήσουμε ότι οι καθημερινές μας σχέσεις, οι συναλλαγές και οι συνεργασίες μας με τους άλλους, από το χώρο εργασίας μέχρι τις πιο προσωπικές μας σχέσεις , διέπονται από αυτή ακριβώς τη μάσκα! Προσπαθούμε κάθε ώρα και στιγμή να είμαστε αρεστοί στον διευθυντή μας, στον συνάδελφό μας, στο γείτονα, στον μαγαζάτορα, στον έφορο, στον υπάλληλο, στον κοινωνικό μας περίγυρο, στον σύντροφό μας, αρκεί να μην εκφράσουμε ποτέ μα ποτέ τα πραγματικά μας συναισθήματα, αρκεί να κρατήσουμε ανέπαφη την προσωπική μας πορσελάνινη μάσκα, την οποία αν σπάσουμε με κάποιο τρόπο, θα ασχημίνουμε και θα γίνουμε το δακτυλοδεικτούμενο τέρας……Τι τραγικό!
Και για να έρθουμε στις μέρες που διανύουμε, φτάνουμε στη μάσκα της αγάπης μεταξύ των ανθρώπων. Είναι θεωρώ η πιο τραγική μάσκα που φοράμε σήμερα. Αγάπη με μέτρο, ύλη με τα καντάρια: κόκκινα τριαντάφυλλα, πολύχρωμα κόκκινα κουτιά, γλυκές σοκολάτες, βαλεντίνοι και βαλεντίνες ξεπετάγονται από παντού για να γιορτάσουν τη μάσκα της αγάπης, μέσα στα καρναβάλια. Ενοχικοί άνθρωποι που αν εκφραστούν και αφεθούν στην απεραντοσύνη της αληθινής αγάπης προς τον άνθρωπο – σύντροφο, θα εκτεθούν, θα γίνουν οι αδύναμοι της σχέσης, θα περιοριστεί η εμβέλειά τους, θα γίνουν οι μικροί που εκφράστηκαν, οι υπερευαίσθητοι, οι πονεμένοι, οι θυμωμένοι, οι απροσάρομοστοι, οι αμπελοφιλόσοφοι, οι άμυαλοι;
Καλή η ερώτηση: δεν πρέπει να υπερτερεί το μυαλό από το συναίσθημα στη ζωή μας; Δεν είναι πιο στρατηγικό το μυαλό από την καρδιά; Εδώ συγκρούονται τα πράγματα και η ισορροπία χάνεται. Και αναρωτιέται δικαίως κάποιος: μπροστά σε μία προσποιούμενη κοινωνία που όλα πραγματώνονται βάση σχεδίου με πλάνα και στρατηγικές, τι ελπίδα μπορεί να έχει η άμοιρη η καρδιά μας και τα συναισθήματά της; Και ποιά θα είναι η ανταπόδοση;
Νάτο το λάθος: η αγάπη και η καλοσύνη δεν χρειάζονται ανταπόδοση, χρειάζονται εκτίμηση. Η αγάπη δεν έχει μέτρο, είναι άμετρη εξ ορισμού, είναι συμπαντική, είναι άπειρη, είναι πέρα από τον άνθρωπο, για τον άνθρωπο, αυτό τον μικρό κόκκο άμμου σε ένα σύμπαν χωρίς αρχή και τέλος. Η αγάπη είναι αυτή που θα φέρει από μόνη της την ισορροπία σε όλα αυτά και είναι η εσωτερική μας δύναμη. Όταν το καταλάβουμε αυτό ο καθένας μας ξεχωριστά, τότε θα αλλάξει και η ζωή όλων μαζί, διότι έτσι θα αλλάξει όλη η κοινωνία.
Σκεφτείτε το λίγο, αν αγαπάς το συνάδελφο, όσο απόμακρος και αν είναι, κάποια στιγμή θα νιώσει πιο ανθρώπινα, θα έρθει πιο κοντά, αν αγαπάς το στριμμένο γείτονά σου, θα μαλακώσει κάποια στιγμή, αν αγαπήσεις τον αδερφό σου, θα σε νιώσει καλύτερα, αν αγαπήσεις τον εαυτό σου, θα μεταφέρεις όλη αυτή την ενέργεια και στο σύντροφό σου, αν αγαπήσεις το παιδί σου άδολα, άυλα, χωρίς υπολογισμούς, θα λάβεις πολλαπλάσια την αγάπη του και θα το κάνεις έναν ευτυχισμένο ανήλικα, ικανό να αγαπήσει τους άλλους γύρω του και πάει λέγοντας.
Αν επιθυμούμε να μεγεθύνουμε το συναίσθημα της αγάπης και της καλοσύνης στη ζωή μας, ας πράττουμε με αγάπη και καλοσύνη χωρίς δεύτερη σκέψη, ας εκφράζουμε τα συναισθήματά μας όποια και αν είναι αυτά, ακόμη και την πικρία μας και την αντίρρησή μας, ας μιλήσουμε με την καρδιά μας και τότε το μυαλό θα βρει το δρόμο επειδή θα ξέρει την αλήθεια. Η αγάπη προϋποθέτει αλήθεια όσο πικρή κι αν είναι και η αλήθεια προϋποθέτει πάνω από όλα εμπιστοσύνη και κυρίως εμπιστοσύνη στον εαυτό μας.
Και για να κλείσω: ΡΙΞΤΕ ΤΙΣ ΜΑΣΚΕΣ!
Οι μάσκες οδηγούν σε ψεύτικα μονοπάτια, σε ψεύτικες ζωές.
Εκφράστε τα συναισθήματά σας όποια και αν είναι αυτά χωρίς φόβο και χωρίς να περιμένετε ανταπόδοση. Ότι κι αν κάνετε να το κάνετε με ευγένεια και σεβασμό στο συνάνθρωπό σας. Και όποιος καταλάβει, κατάλαβε. Σίγουρα θα νιώσουμε με αυτό τον τρόπο και τον πόνο και την απόρριψη και θα ξεβολευτούμε πολλές φορές και θα έρθουμε αντιμέτωποι με τον εαυτό μας, αλλά μόνο έτσι μπορεί να ενεργοποιηθεί η σωστή σκέψη και να ωριμάσουμε. Όμως θα ζούμε την αληθινή ζωή, με αληθινά αισθήματα και όνειρα. Και που ξέρετε; Μπορεί να εκπλαγείτε , μπορεί και να σας το ανταποδώσουν, μπορεί να εισπράξετε περισσότερη αγάπη από όση δώσατε, μπορεί η ζωή σας να γίνει καλύτερη και η ψυχή σας πιο ήρεμη.
Η αγάπη δεν είναι καρναβάλι, δεν είναι βαλεντίνοι με κόκκινες κορδέλες και ψηλά κόκκινα τακούνια. Η αγάπη είναι βίωμα, είναι σύνδεση ψυχών. Η αγάπη είναι φροντίδα, μοίρασμα και πολλαπλασιασμός και αυθεντικότητα και λάθη και συγχώρεση και αναγνώριση και αποδοχή. Η αγάπη δεν έχει μάσκες, επειδή είναι πηγαία και αρχέγονη ανάγκη του ανθρώπου για να αντιμετωπίσει τη φθορά της φύσης του.
Η αγάπη είναι ζωή!!!!!
Καλή Αποκριά σε όλους χωρίς μάσκες!
