Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μάθει ότι ο θυμός είναι ένα «αρνητικό συναίσθημα», από αυτά που εκπαιδευτήκαμε, είτε από το οικογενειακό είτε από το κοινωνικό περιβάλλον, να κρύβουμε ή να αναχαιτίζουμε για να είμαστε «καλά παιδιά». Μα πως μπορεί ένα συναίσθημα να είναι «αρνητικό» ή ακόμα και «καταστροφικό» ; Μα, φυσικά, από το λάθος τρόπο έκφρασής του. Το σπουδαίο, όμως, είναι ότι ο θυμός είναι από εκείνα τα συναισθήματα που μπορούμε μέσα από την έκφρασή τους να μάθουμε πολλά πράγματα για εμάς τους ίδιους.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Τι είναι ο θυμός; Είναι ένα ισχυρό συναίσθημα δυσαρέσκειας ή και εχθρότητας προς κάποιον ή κάτι που πυροδοτείται από το εσωτερικό ή το εξωτερικό περιβάλλον ή και ταυτόχρονα. Οτιδήποτε ή οποιοσδήποτε προσπαθήσει να μας προκαλέσει θυμό, αν δεν βρει πρόσφορο έδαφος στον ψυχισμό μας, δεν πρόκειται να δημιουργήσει το συναίσθημα. Μπορεί να αντιδράσουμε στιγμιαία, να ξαφνιαστούμε ή και να γελάσουμε όμως δε θα δημιουργηθεί το συναίσθημα του θυμού. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο που πολλές φορές θυμώνουμε με κάτι που σε άλλη στιγμή ούτε που θα μας άγγιζε. Σαφώς και υπάρχουν περιπτώσεις «ακραίες» που ο θυμός πυροδοτείται από εξωτερικούς παράγοντες που δεν μπορούμε να ελέγξουμε, γι αυτό το πρώτο βήμα είναι να διευκρινίσουμε στον εαυτό μας από πού πυροδοτήθηκε ο θυμός που αισθανόμαστε, ώστε να πάρει τη σωστή κατεύθυνση.
Πως βιώνετε ο θυμός: Όταν θυμώνουμε αυτομάτως αλλάζουν οι σωματικές λειτουργίες. Αλλάζει ο ρυθμός της καρδιάς, η πίεση του αίματος αλλά και τα επίπεδα των ορμονών αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη, προκαλώντας διάφορα προβλήματα στην ομαλή λειτουργία του οργανισμού μας.
Πως εκφράζετε ο θυμός; Αυτό επίσης είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον ψυχισμό, το χαρακτήρα μας αλλά και τις εξωτερικές επιρροές. Άλλοι προσπαθούμε να το κρύψουμε, να το θάψουμε μέσα μας (έστω και προσωρινά) και άλλοι εξωτερικεύουμε το συναίσθημα με ήρεμο ή και με βίαιο τρόπο. Ακόμα και στην πρώτη περίπτωση, πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος να εξωτερικευτεί σε ανύποπτο χρόνο και γιατί όχι με λάθος αποδέκτη.
Και ενώ δε μπορούμε να ελέγξουμε το εξωτερικό περιβάλλον, μπορούμε να «ελέγξουμε» τον εσωτερικό μας κόσμο και τις αντιδράσεις μας. Κι όταν λέω «ελέγξουμε» δεν εννοώ φυσικά να χαλιναγωγήσουμε τα συναισθήματά μας, αλλά να δούμε τι είναι αυτό που τα πυροδοτεί εκ των έσω. Αυτό βέβαια ίσως είναι και το πιο δύσκολο καθώς όλοι μας θέλουμε να αλλάξουμε τις συνθήκες κι όχι εμάς.
Σκεφτείτε ένα αστείο παράδειγμα: Αν ερχόταν κάποιος και σας έβαζε τις φωνές κατηγορώντας σας ότι του τρακάρατε το αυτοκίνητο ενώ εσείς δεν έχετε αυτοκίνητο, τι θα κάνατε; Σε καμία περίπτωση δε θα θυμώνατε, ίσως και να βάζατε τα γέλια.
Αν ερχόταν, λοιπόν, κάποιος και σας έλεγε κάτι ανυπόστατο, κάτι που μέσα σας είστε σίγουροι ότι δεν ισχύει (πέρα κάθε αμφιβολίας), δεν υπάρχει περίπτωση να σας θύμωνε, καμία όμως. Αν όμως έστω και σε ποσοστό 0,01% είχατε αμφιβολία, τα λεγόμενά του θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν τη δική σας αβεβαιότητα. Και για να πάμε ένα βήμα παραπέρα, θα μπορούσαν να αντικατοπτρίσουν τους δικούς σας φόβους ή τις δικές σας ανασφάλειες.
Και μπορεί το παράδειγμα να είναι αστείο, όμως αξίζει να το σκεφτείτε. Κάθε φορά που θυμώνουμε, μπορούμε να δούμε τι υπάρχει πίσω από αυτό και να το δουλέψουμε αν θέλουμε.
Φυσικά και δε θα πάψουμε να θυμώνουμε, όμως θα θυμώνουμε με μικρότερη ισχύ και για μικρότερο χρονικό διάστημα. Κι ίσως να μπορέσουμε να αλλάξουμε πεποιθήσεις, συμπεριφορικά στοιχεία ή και τρόπο σκέψης.