“Τι ζώδιο είσαι;” Όλοι λίγο-πολύ έχουμε ακούσει, κάνει ή λάβει μια τέτοια ερώτηση…
Τα περισσότερα περιοδικά κι οι εφημερίδες ανά τω κόσμω, φιλοξενούν στήλες αστρολογίας με ημερήσια ωροσκόπια. Στις εκπομπές της πρωινής ζώνης ακούμε την ζωδιακή πρόγνωση της ημέρας, της εβδομάδας ακόμα και του μήνα. Ιδίως γύρω στη περίοδο της Πρωτοχρονιάς, τηλεοπτικές εκπομπές και αφιερώματα μιλούν για το τι μέλει γενέσθαι τη νέα χρονιά για τα 12 ταλαίπωρα ζώδια και διεθνώς πραγματοποιούνται συνέδρια και συμπόσια αστρολογίας που προσελκύουν πλήθος ΜΜΕ. Στην Ινδία ακόμα σε πάρα πολλές οικογένειες ο οικογενειακός αστρολόγος θα αποφασίσει για το ποιος γιος θα παντρευτεί ποια κι αν ο γάμος τους θα είναι επιτυχής, ενώ στην Κίνα οι οιωνοί αλλά και τα χαρακτηριστικά κάθε έτους-ζωδίου προμηνύουν καλά ή κακά μαντάτα που οι περισσότεροι λαμβάνουν σοβαρά υπόψιν. Η αστρολογία με άλλα λόγια βρίσκεται στο προσκήνιο και δείχνει να έχει μεγάλη επιρροή και απήχηση στο κοινό.
Ποιο είναι άραγε το κλειδί της επιτυχίας της αστρολογίας σε έναν κόσμο που καλπάζει επιστημονικά και τεχνολογικά;
Είναι η αστρολογία επιστήμη, είναι μια ξεχασμένη τέχνη, κατάλοιπο μιας ξεχασμένης θρησκείας, φιλοσοφία ή απλά είναι μια δεισιδαιμονία και ποια η σχέση της με την αστρονομία;
Το ποιο απλό που μπορεί να παρατηρήσει κανείς είναι η σύνθεση της λέξης αστρο-λογία (που προέρχεται από τις λέξεις “άστρο” και ”λόγος”) σε αντιδιαστολή με τα δεύτερο συνθετικό της λέξης αστρο-νομία (“άστρο” και ”νόμος”). Η κάθε μία από αυτές τις λέξεις μας παραπέμπει νοηματικά σε άλλα μονοπάτια. Η πρώτη λέξη υπονοεί τα περί λόγου, την επικοινωνία δηλαδή με τη γλώσσα ενός νοήματος και μιας έννοιας για τα άστρα, ενώ η δεύτερη υπονοεί τα περί των νόμων των άστρων, δηλαδή την καταγραφή και απόδοση των κανόνων και των αξιωματικών αρχών που διέπουν τις κινήσεις τους.
Αν πάμε τώρα πίσω στις απαρχές της ανθρώπινης ιστορίας, η αστρολογία και η αστρονομία έχουν κοινές ρίζες, στην εποχή των Βαβυλωνίων και Αιγυπτίων αστρο-παρατηρητών του ουρανίου θόλου.
Μελετητές και αρχαιολόγοι στις μέρες μας επιβεβαιώνουν ότι η αστρολογία δεν είναι παρά ένα χωνευτήρι βαβυλωνιακής και αιγυπτιακής μυθολογίας, δοξασιών και αρχαίας σοφίας με πολλές επιρροές από την ελληνική μυθολογία και αστρονομία. Πληροφοριακά, εδώ να αναφέρω ότι το αρχαιότερο αστρολογικό κειμήλιο βρέθηκε στην Αίγυπτο και χρονολογείται περίπου από το 1500 πΧ.
Ας δούμε τώρα μερικές λεπτομέρειες για την αστρολογία: Η αστρολογία είναι βασικά ο ισχυρισμός ότι οι αστερισμοί και οι πλανήτες που βρίσκονται στον ουράνιο θόλο τη στιγμή της γέννησής μας, επηρεάζουν βαθιά το μέλλον σας. Πριν από πολλές χιλιάδες χρόνια στην Μεσοποταμία, αναπτύχθηκε η ιδέα ότι οι κινήσεις των πλανητών, μέσω αόρατων δυνάμεων καθόριζαν τις τύχες των λαών, των βασιλιάδων, των δυναστειών και των αυτοκρατοριών.
Οι αστρο-λόγοι / αστρο-παρατηρητές εκείνης της εποχής, μελετούσαν τις κινήσεις των πλανητών, αναρωτιόντουσαν και εν συνεχεία κατέγραφαν τι είχε συμβεί την τελευταία φορά που π.χ., η Αφροδίτη βρισκόταν στον αστερισμό του Κριού κι εν συνεχεία υπέθεταν, ότι ίσως κάτι παρόμοιο να συνέβαινε και αυτή τη φορά ή στο εγγύς μέλλον, διατυπώνοντας το με μαθηματική μαεστρία, συμβολισμούς και μαντικό οίστρο. Αυτές οι πρακτικές με το πέρασμα των αιώνων συστηματοποιήθηκαν και εν συνεχεία αποτυπώθηκαν σε εγχειρίδια που πέρασαν από γενιά σε γενιά με περαιτέρω εμπλουτισμό δοξασιών και μυστικιστικών συμβολισμών. Όλη αυτή η δράση βέβαια ήταν ένα λεπτεπίλεπτο εγχείρημα που αναπτύχθηκε δραστικά από τους αστρονόμους-συμβούλους στις αυλές των βασιλιάδων και των αυτοκρατόρων, που επιζητούσαν να μείνουν στην εξουσία προσπαθώντας να αντικρούσουν εξωτερικούς εχθρούς, και προκλήσεις, χρειαζούμενοι έμπιστους (και φυσικά καλά αμοιβόμενους) συμβούλους.
Η αστρολογία έτσι εξελίχθηκε σε ένα σύστημα επιρροής από τους αστρο-παρατηρητές/μάντεις της εποχής, μέσα από ένα συνονθύλευμα προσεκτικών μαθηματικών αστρονομικών παρατηρήσεων, κατάστρωση χαρτών του ουρανίου θόλου, συσχετισμό γεγονότων, μυθολογίας, μυστικισμού, μαντείας, συμβολικών εννοιών και συμβολισμών. Όλα αυτά σε άμεση αλληλεπίδραση κυρίως με βασιλιάδες και αυτοκράτορες, οι οποίοι εμπιστεύονταν και σέβονταν τους αστρολόγους-συμβούλους τους, αφού τους παρείχαν προβλέψεις αλλά και διφορούμενες μαντείες για το μέλλον τους, τους επικείμενους πολέμους, τις στρατηγικές τακτικές, τις εδαφικές κατακτήσεις και τις εκβάσεις μαχών.
Η αστρολογία έφτασε λοιπόν και στη σημερινή εποχή να έχει επιρροή στο κοινό μέσω διαφόρων μορφών όντας χωρισμένη σε επιμέρους συστήματα, αλλά και με κοινές συνιστώσες. Να αναφέρω επιγραμματικά, τρεις σχολές αστρολογίας: Αυτή της Δυτικής Αστρολογίας (που κατά την διάρκεια του μεσαίωνα εμπλούτισε με νέες έννοιες το υπάρχον αιγυπτιακο-βαβυλωνιακό τροπικό-ζωδιακό αστρολογικό σύστημα, που εστιάζει στην προσωπικότητα και το χαρακτήρα του ατόμου), την Ινδική αστρολογία (που είναι περισσότερο απόλυτη και τυφλά μοιρολατρική σε σύγκριση με την δυτική αστρολογία που ισχυρίζεται ότι εστιάζει στις πιθανές δυνατότητες και τα ταλέντα του ατόμου) και την Κινεζική αστρολογία (που ακολουθεί τα χαρακτηριστικά ενός δωδεκαετούς κύκλου ετών-ζωδίων και έχει επηρεαστεί σε διάφορα σημεία της και από την ινδική αστρολογία).
Ενώ ανέφερα παραπάνω ότι η αστρολογία και αστρονομία έχουν κοινές ρίζες, σε αυτό το σημείο θα ήθελα να τονίσω επίσης ότι δ ε ν πρέπει να συγχέουμε την Αστρολογία με την Αστρονομία, τη σημερινή εποχή.
Η Αστρονομία ως επιστήμη έχει προοδεύσει, με νέες επιστημονικές παρατηρήσεις, με μεγάλες ανακαλύψεις και υπερσύγχρονα τηλεσκόπια και δορυφόρους, με πολύπλοκες μετρήσεις για τους νόμους που διέπουν τα ουράνια σώματα σε μια κοινά αποδεκτή επιστήμη, ενώ η αστρολογία παραμένει ένα σώμα δοξασιών και πεποιθήσεων που στερείται σημερινής επιστημονικής θεμελίωσης. Η αστρολογία συνεχίζει να εκφράζεται ως τέχνη ή ως πίστη στην παρακαταθήκη του αρχαίου συστήματος των κανόνων και δοξασιών της —κάτι που θυμίζει ένα θρησκευτικό σύστημα παρά Επιστήμη— , εξ’ ου και η σύγκρουση της στη σύγχρονη εποχή μας με την κοινά αποδεκτή επιστήμη της Αστρονομίας (και κατ’ επέκταση ακαδημαϊκής Αστροφυσικής και Κοσμολογίας).
Εδώ ας αναφέρω ότι μελετητές εκφράζουν την ενδιαφέρουσα θέση ότι η αστρολογία ουσιαστικά είναι ένα είδος “φιλοσοφίας” που διέπεται από την έννοια του ιδεατού κόσμου, σε αντιδιαστολή με τον πραγματικό (κάτι που μας θυμίζει Πλάτωνα) και ατελή κόσμο, τον οποίο περιγράφουν οι αστρονόμοι με παρατηρήσεις από τηλεσκόπια και μαθηματικά. Επιπρόσθετα είναι γνωστό το γεγονός ότι κάποιοι διάσημοι αστρονόμοι όπως πχ. ο Πτολεμαίος, αργότερα ο Κέπλερ, ο Γαλιλαίος, ο Νεύτωνας κτλπ, ασπάζονταν εν μέρει την αστρολογία, μέχρι που ακολούθησαν ξεκάθαρα την αποδεκτή ακαδημαϊκή ατραπό της αριστοτελικής μεθόδου, μελετώντας την φυσική και τους νόμους της κίνησης των ουρανίων σωμάτων, μέσω της ακριβούς αστρονομικής παρατήρησης και μαθηματικής απόδειξης, απογυμνωμένα από τη μυθολογική χροιά των συμβολικών εννοιών και μυστικιστικών επιρροών. Σε αυτό το σημείο σημειώθηκε και το μεγάλο “σχίσμα” θα έλεγα, μεταξύ αστρολογίας και αστρονομίας στον Δυτικό κόσμο, γύρω στον 15ο με 16ο αιώνα. Με την καθιέρωση του ηλιοκεντρικού μοντέλου και της φυσικής της κίνησης των ουρανίων σωμάτων άνθισε η επιστήμη της ουράνιας μηχανικής και της φυσικής και άφησε πίσω τις δοξασίες της “παλαιάς” αστρονομίας-αστρολογίας που χάνονταν στα βάθη των αιώνων.
Στο σύγχρονο κόσμο έχουν πραγματοποιηθεί πολλαπλές επιστημονικές μελέτες και στατιστικές, σχετικά με τη φερεγγυότητα της αστρολογίας και δεν βρέθηκε κάποιο απτό επιστημονικό αποδεικτικό στοιχείο που να υποστηρίζει τις θέσεις ή τα αποτελέσματα που περιγράφονται στα αστρολογικά δεδομένα, και που αντιφάσκουν πλήρως με τις βασικές αρχές της ανθρωπολογίας και της φυσικής.
Ας αναφέρω εδώ ότι ο διάσημος ψυχολόγος Καρλ Γιούνγκ είχε πει: «Η αστρολογία, όπως το συλλογικό ασυνείδητο με το οποίο ασχολείται η ψυχολογία, περιέχει συμβολικές συνθέσεις: οι πλανήτες είναι οι θεοί, σύμβολα της δύναμης του ασυνείδητου». Ο Γιούνγκ διερεύνησε και μελέτησε την αστρολογία στο πλαίσιο της υπόθεσης των μη αιτιατών αρχών (πχ. Συχρονικότητα). Για τον Γιούνγκ η αστρολογία ήταν το άθροισμα όλης της αρχαίας γνώσης της ψυχολογίας και πίστευε ότι μέσα σε κάθε άνθρωπο υπάρχει κάτι το έμφυτο -κι όχι πάντα επίκτητο- σε σχέση με αυτό που είναι και εκδηλώνεται στον κόσμο και στην κοινωνία.
Ακόμα και σήμερα όπως προανέφερα, είναι πολύ ενδιαφέρον αν όχι παράξενο να βλέπουμε σε περιοδικά και εφημερίδες στήλες για τα ζώδια ενώ… δεν βλέπουμε στήλη αστρονομίας, όπως ανέφερε πολλές δεκαετίες πριν ο δημοφιλής αστρονόμος Κάρλ Σάγκαν. Αυτό, γιατί μας αρέσει να νιώθουμε ότι κάτι κοσμικό, κάτι μυστηριώδες και δυνατότερο και έξω από εμάς, συνδέεται με εμάς και αυτό προσδίδει μια μυστικιστική χροιά στη ζωή μας και επίσης μια ελπίδα και κατ’ επέκταση αισιοδοξία μέσα στην σκληρότητα της καθημερινότητας.
Στη σημερινή εποχή αστρολόγοι και μάντεις προμηνύουν μαντάτα και μας προειδοποιούν ή υπόσχονται καλυτέρευση της ζωής μας. Αυτό γίνεται κυρίως πιστεύω ως έκφραση ενός παράδοξου ψυχολογικο-κοινωνικού φαινομένου κι ως πρακτική μιας παλαιάς θρησκευτικής δοξασίας που λειτουργεί -γιατί όχι- και ως χάπι-placebo. Όλα αυτά εστιάζουν κυρίως στην αδυναμία του ανθρώπου και στην αναζήτηση λύσεων σε προβλήματα συναισθηματικής φύσης κυρίως.
Αυτά τα φαινόμενα όμως συμβαίνουν από τις καταβολές της ανθρώπινης ιστορίας με την εμφάνιση των πρώτων δοξασιών και κατ’ επέκταση θρησκευτικών και μοιρολατρικών συστημάτων, που δημιουργήθηκαν λόγω του δέους και της ανάγκης κατανόησης των φυσικών φαινομένων, και ταυτόχρονα, την προσπάθεια κατανόησης και ερμηνείας (και γιατί όχι επιβολής) του εαυτού μας στον κόσμο.
Μελετητές ισχυρίζονται ότι όσο συμβολικά ασαφής και αν φαίνεται η αστρολογία, ίσως βοηθά τον άνθρωπο να κατανοήσει ενδότερες ψυχολογικές και συναισθηματικές πτυχές του, να χρησιμοποιήσει περισσότερο το ένστικτο του, και ίσως αυτό να τον επηρεάζει στις επιλογές του, χωρίς αυτό όμως να προσθέσω, να σημαίνει ότι θα έχει και τα καλύτερα αποτελέσματα, εν συγκρίσει με κάποιον που δεν πιστεύει στην αστρολογία.
Θα κλείσω με μερικά ερωτήματα:
Αν όντως η αστρολογία ισχύει, τότε υπάρχει ελεύθερη βούληση και με ποιο τρόπο αλλά και για ποιο λόγο -όπως ισχυρίζεται- να είναι οι πλανήτες δεσμά στη ζωή μας;
Μήπως τα πάντα γύρω μας είναι απεικόνιση της προσωπικής μας αντίληψης;
Που τελειώνει η αλήθεια και που ξεκινά ο μύθος;…
Eυγε στη νεα επιστήμονα,που εθεσε το ζήτημα επι ΤΑΠΗΤΟΣ κανοντας τομη και διαχωρίζοντας ΜΕ ΣΑΦΗΝΕΙΑ την επιστημονική απο την παραδοσιακή ανα τους αιώνες δοξασία.
Σας ευχαριστώ πολύ
Syxgarhthria! Antikeimeniko arthro xwris na diakatexetai apo th gnwsh tyflh empatheia (tou episthmona sth sygkekrimenh fash)